วันที่ 8
การอยู่:
ตัวเราเองนั่นแหละ ที่เป็นผู้กำหนดความทุกข์กายทั้งหลายที่เกิดขึ้นกับเรา เพราะเราเป็นผู้สร้างเหตุต่าง ๆ ไว้ เมื่อเหตุถึงคราวส่งผล ผลก็ตกมาถึงเรา และเราก็ต้องมารับผลจากการกระทำของตัวเอง
ความทุกข์ทุกอย่างที่เราประสบพบเจอในชีวิตล้วนแล้วแต่มาจากการกระทำของเราทั้งสิ้น ซึ่งมีเหตุมาจาก
- เรารู้แล้ว แต่ก็ยังทำ เรียกว่า ทำด้วยความประมาท หรือ ไม่รู้จักประมาณตนเอง
2. การที่เราไม่รู้ จึงทำ เรียกว่า รู้เท่าไม่ถึงการณ์
ดังนั้น แนวทางในการป้องกันปัญหาที่นำมาสู่ความทุกข์ คือ
ข้อหนึ่ง เราต้องคิดทบทวนถึงผลที่อาจเกิดขึ้นให้ดีก่อนทำ ไม่ประมาทชะล่าใจ ไม่ตั้งตนในความเสี่ยง ต้องรู้จักข้อจำกัดและขีดจำกัดของตัวเรา รู้จักประมาณตน ไม่ทำสิ่งใดเกินความสามารถของตัวเอง
ข้อสอง คือ เราจะต้องหมั่นขวนขวายเรียนรู้ถึงความเป็นจริง และศึกษาเหตุต้นตอของปัญหา และใช้ปัญญาในการคิดวิเคราะห์ถึงความเป็นไปได้ถึงสาเหตุของปัญหาความทุกข์นั้น ๆ เราต้องไม่ปฏิเสธความรู้เพราะสิ่งนั้นขัดแย้งกับตัวเรา หากเรามีความคลางแคลงใจ เราต้องพิสูจน์ และหากเหตุของความทุกข์นั้นเป็นความจริง เราต้องหมั่นฝึกฝน พัฒนาตน และปฏิบัติตนจนเป็นอุปนิสัย เพื่อป้องกันตัวเราจากปัญหาและความทุกข์ทั้งหลายที่อาจเกิดขึ้น.